Tylko co trzynasty Polak chce energetyki opartej na węglu. Zwolennicy atomu rosną w siłę, a najwięcej popiera rozwój zielonej energii

Ani pandemia, ani wojna w Ukrainie nie sprawiły, że odłożyliśmy ekologiczne aspiracje na później. Rekordowe 89 proc. Polaków chciałoby w Polsce energetyki opartej na źródłach odnawialnych, a tylko 8 proc. jest za pozostaniem przy węglu - wynika z tegorocznego badania Blue Media “Postawy ekologiczne Polek i Polaków”.

Na początku lata nad Europą rozlała się fala gorąca, która okazała się być podwójnie rekordowa. Niespotykane dotąd 42,9°C odnotowano 18 czerwca w południowej Francji. Kolejnego dnia upały dotarły do Polski - w Lubuskiem termometry pokazały 38,3°C - po drodze wzniecając pożary lasów. Ostatni raport IPPC stwierdza wyraźnie, że zmiany klimatu będą powodować nasilanie się ekstremalnych zjawisk pogodowych, takich jak fale upałów.

Jednocześnie 19 czerwca w gorącym słońcu padł w Polsce rekord produkcji prądu z wiatraków i instalacji fotowoltaicznych. Po raz pierwszy w historii przez kilka godzin ok. 55 proc. krajowego zapotrzebowania na energię elektryczną pokrywały OZE, czyli odnawialne źródła energii.

Takie wyniki to jednak wciąż efekty wyjątkowo sprzyjających warunków pogodowych. Na co dzień ok. 3/4 prądu, z którego korzystamy w Polsce, produkowane jest ze spalania węgla. Tylko kilkanaście procent dostarczają OZE. To znacznie mniej niż w innych europejskich krajach - np. Dania połowę prądu elektrycznego czerpie ze słońca i wiatru - i dużo mniej niż chcieliby Polacy - jak wynika nowego raportu Blue Media.

Oparty na ogólnopolskim badaniu opinii raport “Postawy ekologiczne Polek i Polaków 2022” pokazuje, że aż 89 proc. z nas uważa, że polska energetyka powinna być oparta na odnawialnych źródłach energii. 31 proc. respondentów jest zwolennikami energetyki jądrowej, a tylko 8 proc. uważa, że filarem polskiej energetyki powinien nadal być węgiel.

Jeśli porównamy tegoroczne wyniki do analogicznego badania sprzed dwóch lat widać, że poparcie dla OZE wzrosło o 3 punkty proc., a dla atomu o 5 punktów proc., zaś o 4 punkty proc. ubyło zwolenników pozostania przy węglu. Mimo pandemii, kryzysu energetycznego z minionej zimy i wojny w Ukrainie transformacja energetyczna ma wśród polskiego społeczeństwa coraz wyższy priorytet.

- Przez lata dyskusja o transformacji energetycznej była przeciąganiem liny pomiędzy wierzchołkami trójkąta: ochrona klimatu vs niskie ceny energii vs bezpieczeństwo energetyczne. W ostatnich miesiącach, szczególnie po inwazji Rosji na Ukrainę, sytuacja uległa radykalnej zmianie: znaleźliśmy się w świecie bardzo drogich paliw kopalnych, których import będzie kosztować Polskę w tym roku ok. 200 mld zł, a Rosja za pieniądze z ich sprzedaży kupuje bomby i zabija ludzi - Marcin Popkiewicz, analityk megatrendów.

- Widzimy, że zarówno ochrona klimatu, zapewnienie energii w przystępnej cenie, jak i kwestia bezpieczeństwa energetycznego jednoznacznie mówią, że musimy jak najszybciej odchodzić od paliw kopalnych - dodaje Marcin Popkiewicz, - A skoro nie paliwa kopalne, to co? Blisko 90 proc. ankietowanych Polaków stwierdza, że polska energetyka powinna opierać się przede wszystkim na odnawialnych źródłach energii. Dodatkowo 30 proc. wskazuje też możliwość wykorzystania energii jądrowej. Mają dobrą intuicję.

- Słońce, wiatr i atom od lat uchodzą za energię przyszłości, ale inwestycje w nie przywykliśmy uważać raczej za światłe wizjonerstwo. Energia z węgla jeszcze długo miała dominować i być najtańsza. Nagle ceny wystrzeliły w górę, okazało się, że przyszłość już tu jest, a transformacja energetyczna jest potrzebna na wczoraj - zauważa Łukasz Zaworski, odpowiedzialny za projekty z zakresu zrównoważonego rozwoju w Blue Media.

To dlatego, mimo że tyle pilnych rzeczy przecież ostatnio się działo, Polki i Polacy są coraz bardziej świadomi konieczności transformacji energetycznej. Rządy, miasta i firmy - także takie jak nasza - czują coraz silniejszą polityczną i społeczną presję, by przechodzić na zielone technologie - dodaje Łukasz Zaworski.

Spośród uczestników badania Blue Media tylko 8 proc. uważa, że sytuacja ekologiczna w Polsce jest lepsza niż w innych krajach. W odczuciu większości (59 proc.) jest pod tym względem podobnie jak gdzie indziej, a zdaniem co trzeciego badanego Polska wypada gorzej niż inne kraje.

Najczęściej wskazywany obszar, gdzie Polska radzi sobie gorzej niż reszta świata jest właśnie energetyka oparta na węglu. Respondenci wymieniali również nierozwiązany od lat problem ze smogiem powiązany z ogrzewaniem mieszkań szkodliwymi dla zdrowia i klimatu paliwami, złe gospodarowanie odpadami, zanieczyszczenie wody oraz brak elektrowni atomowej. Ekologiczną przewagę Polski nad innymi krajami badani widzą w lasach, czyli dużym występowaniu naturalnych ekosystemów, jak również w niskim poziomie uprzemysłowienia i ekologicznym rolnictwie.

Polacy wydają się mocno podzieleni w kwestii daty odejścia od węgla. Niemal jednakowo liczne grupy badanych uważają, że dyskutowany obecnie termin 2049 r. jest odpowiedni, zbyt późny, jak i zbyt wczesny. Najwięcej jednak (30 proc.) respondentów deklaruje, że nie ma w tym temacie własnego zdania.

Podobnie niejednoznaczne wnioski wypływają z analizy stwierdzeń o roli Polski w czekającej nas transformacji energetycznej. 78 proc. badanych popiera polskie inwestycje w OZE, 58 proc. jest zdania, że nasz kraj jest współodpowiedzialny na sytuację ekologiczną na świecie, ale już tylko 41 proc. uważa, że Polska powinna ponosić koszty związane z jej poprawą.

- Wygląda na to, że na poziomie deklaracji poradziliśmy sobie z diagnozą wyzwań klimatycznych i środowiskowych stojących przed Polską, ale wciąż stoimy w miejscu, kiedy chodzi o wypracowanie rozwiązań — zauważa Łukasz Zaworski z Blue Media.

- Naukowcy i aktywiści zrobili wiele, by zaalarmować świat, ale oni nie mają zasobów, aby stać się liderami zmiany. Uczestnicy naszego badania wyraźnie wskazują, że w tej roli chcieliby zobaczyć rządy, samorządy i duże firmy. Nasze zadanie jako biznesu widzimy więc poprzez wprowadzanie zielonych innowacji na długo, zanim wymuszą je przepisy i pokazywanie innym, że da się działać ekologicznie przynosząc zyski - dodaje Łukasz Zaworski.

Badanie “Postawy ekologiczne Polek i Polaków” przeprowadzono w kwietniu 2022 roku.